Tiền thân của trường Đại học Văn khoa là trường Đại học Văn khoa Việt Nam do Bộ trưởng bộ Quốc gia Giáo dục - Phan Huy Quát cho thành lập vào năm 1949 thời Quốc gia Việt Nam. Hoạt động của Trường trong những năm kế tiếp bị gián đoạn vì tình hình chính trị. Mãi đến năm 1955, thời Đệ Nhất Cộng hòa, Trường Đại học Văn khoa mới được ưu tiên phát triển. Lúc đầu, trường Đại học Văn khoa chỉ cấp bằng Cử nhân Văn chương Pháp và Anh, phải đến niên học 1957-1958 thì chương trình Cử nhân Giáo khoa Văn chương Việt Nam mới được hoàn thiện. Cũng năm đó, chương trình Cử nhân Giáo khoa Triết học cũng được hoàn tất.[1]

Trường Đại học Văn khoa cũng có mặt trong mốc văn nghệ lịch sử của Việt Nam khi ca sĩ Khánh Ly vào năm 1967 xuất hiện trên sân khấu ở sân trường hát những bản nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lôi cuốn nhiều người hâm mộ.[2]Nữ danh ca Hoàng Oanh , Mc Nguyễn Ngọc Ngạn cũng từng là cựu sinh viên của trường .

Sau năm 1975

Tháng 10 năm 1975, trường Đại học Văn khoa có nhiều thay đổi về mục tiêu, chương trình và nội dung đào tạo. Tháng 4 năm 1977, trường Đại học Văn khoa giải thể vì phải hợp nhất với trường Đại học Khoa học để lập thành trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh - một trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản lớn nhất ở các tỉnh thành phía Nam. Ngày 30 tháng 3 năm 1996, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn được thành lập trên cơ sở tách ra từ trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh và là một trong những thành viên của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.